Guzy przysadki

Przysadka


Przysadka (łac. glandula pituitaria, hypophysis) jest gruczołem wewnątrzwydzielniczym znajdującym się na podstawie mózgu (siodle tureckim kości klinowej) do tyłu i ku dołowi od skrzyżowania nerwów wzrokowych (n. II). Za pomocą lejka połączona jest z dnem komory trzeciej. Wielkość przysadki to 12mm na 6mm.

Przysadka zbudowana jest z dwóch płatów: przedniego (płat gruczołowy) i mniejszego tylniego (płat nerwowy). Część przednia wydziela: hormon wzrostu, prolaktynę, hormon tyreotropowy, hormon kortykotropowy, gonadotropiny (hormon luteinizujący i folikulotropowy). Tylnia część (nerwowa) uwalnia wazopresynę i oksytocynę, które powstają w podwzgórzu. Przysadka znajduje się pod stałą kontrolą podwzgórza oraz sama reguluje wydzielanie hormonów przez inne gruczoły tj. nadnercza czy tarczycę.

Usunięcie lub zniszczenie płata gruczołowego przysadki prowadzi do zahamowania wzrostu u osoby młodej, zahamowania dojrzewania płciowego, niedoczynności tarczycy i nadnerczy. W sytuacji odwrotnej, gdy patologia dotyczy niewydolności gruczołów obwodowych, przysadka wydziela powyższe hormony w nadmiarze.

Gruczolaki przysadki


Gruczolaki przysadki są łagodnymi nowotworami powstającymi z komórek przedniego płata, płata gruczołowego. Stanowią one 10 proc. wszystkich guzów wewnątrzczaszkowych. Występują częściej u osób po 40. rż. W bardzo rzadkich przypadkach może dojść do przemiany złośliwej w raka przysadki.

Gruczolaki ze względu na wielkość dzieli się na makrogruczolaki (średnica powyżej 1cm) oraz mikrogruczolaki (średnica poniżej 1cm). Duże guzy mogą niszczyć oponę twardą, zatokę jamistą, naczynia i nerwy czaszkowe. Zaś ze względu na poziom wydzielania hormonów na gruczolaki czynne hormonalnie (wydzielają głównie prolaktynę, hormon wzrostu i adrenokortykotropinę), które występują znacznie rzadziej oraz nieczynnie hormonalnie.

Objawy gruczolaka przysadki


Dolegliwości występujące u chorego z gruczolakiem przysadki związane są przede wszystkim z rozmiarami guza, ale również z aktywnością wydzielanych w nadmiarze hormonów. Rozrastający się guz uciska pozostały miąższ przysadki, lejek, nerwy wzrokowe i ich skrzyżowanie.

Objawy to bóle głowy, zaburzenia wzroku w postaci ograniczenia pola widzenia, zaburzenia ruchu gałek ocznych, zaniewidzenie, niewydolność hormonalna. Ponadto w zależności od wydzielanego w nadmiarze hormonu może wystąpić mlekotok, zanik miesiączkowania, bezpłodność, zaburzenia potencji, gigantyzm lub akromegalia, choroba Cushinga. Gruczolak przysadki może powiększać się w czasie ciąży.

Leczenie gruczolaka przysadki


Podstawowym badanie w rozpoznawaniu guzów przysadki jest rezonans magnetyczny (MR), mniejsze znaczenie ma tomografia komputerowa (CT).

Fundamentalnym leczeniem guzów przysadki jest zabieg chirurgiczny, który polega na usunięciu guza przez zatokę klinową (przez nos) lub usunięciu guza przez kraniotomię (otwarcie jamy czaszki). Jako leczenie uzupełniające stosuje się radioterapię.

Leczenie farmakologiczne polega na podawaniu agonistów dopaminy tj. bromokryptyna, karbegolid, które skutecznie hamują wydzielanie prolaktyny przez gruczolaka (prolactinoma) i powodują jego obkurczanie. Ważne jest uzupełnienie niedoboru hormonów w przypadku niedoczynności gruczołu (zastępcza terapia hormonalna).

W przypadku mikrogruczolaków niedających żadnych objawów nie podejmuje się interwencji. Jednak chory pozostaje pod stałą kontrolą lekarską i w razie rozrostu guza rozpoczynane jest jego leczenie.

Dorota Kozera

Literatura:
1) L.P. Rowland: "Neurologia Merritta", red. H. Kwieciński, A.M. Kamińska.
2) W. Kozubski, P.P. Liberski: "Neurologia".
3) A.J. Moore, D.W. Newell: "Neurosurgery Principles and Practice".

Ta strona używa plików cookies. więcej informacji.    AKCEPTUJĘ